Ιερά Μονή Παναγίας Σπηλιανής

Σύμφωνα με την παράδοση, κάποιος Νισύριος βοσκός είδε κάποτε από μακριά ένα φως να φέγγει μέσα στη σπηλιά, που υπήρχε στο βράχο. Όταν πλησίασε αντίκρυσε έκπληκτος ένα μικρό εικόνισμα της Παναγίας, το οποίο μετέφερε στον ναό της Ποταμίτισσας. Η περιοχή από τότε ονομάζεται «Βρετού». Το επόμενο πρωί, όταν επισκέφθηκαν την εκκλησία ανακάλυψαν ότι η εικόνα είχε εξαφανιστεί και άρχισαν να την αναζητούν. Τελικά, βρήκαν την εικόνα πάνω στο λόφο. Έτσι, κατάλαβαν πως ήταν επιθυμία της Παναγίας να παραμείνει εκεί. Λίγα χρόνια αργότερα, πιθανότατα στο τέλος του 14ου αιώνα, άρχισαν να χτίζουν το μοναστήρι της Παναγίας. Το σπήλαιο χωρίζεται σε δύο ναούς. Ο βόρειος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και ο νότιος στον Άγιο Χαράλαμπο. Έπειτα, οι ντόπιοι έφτιαξαν μια μεγάλη εικόνα της Παναγίας πανομοιότυπη με το μικρό ξύλινο εικόνισμα που είχε βρεθεί στη σπηλιά και την έντυσαν όλη με ασήμι. Το μικρό εικόνισμα το τοποθέτησαν μέσα στην παλάμη του αριστερού χεριού της Παναγίας στη μεγάλη εικόνα που έφτιαξαν, το οποίο βρίσκεται εκεί ακόμη και σήμερα. Φυσικά δεν φαίνεται γιατί είναι κρυμμένο ανάμεσα στο ξύλο και το ασήμι. Για να χωρέσει, μάλιστα, έκαναν μεγαλύτερο σε μέγεθος το αριστερό χέρι και η διαφορά των δύο χεριών είναι φανερή. Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με αναφορές των ντόπιων, το αριστερό χέρι της Παναγίας που βρίσκεται μέσα το εικόνισμα είναι ζεστό όταν το ακουμπάς, δηλαδή έχει τη θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος, σε αντίθεση με το άλλο χέρι, που είναι κρύο.